Bir tarih okuyucusu için bu türden sakıncaları hafifletmenin bence en güzel yolu, o dönemde yaşamış insanlarca kaleme alınmış olan "anı ve hâtırat"ları okumaktır. Ben uzun zamandır bu yönde okumalara yöneldim ve bunun çok da faydasını gördüğüm düşüncesindeyim.
Böyle bir girişle yazıya başlamama sebep olan hususa gelir isek: Neredeyse üzerinden yüzyıla yakın bir zaman geçmiş olmasına rağmen yakın tarihimize ait bir çok olayın halen hakkı ile açıklığa kavuşturulabilmiş olmamasındandır. Bunlardan biri de hiç şüphesiz padişahlık ve halifeliğin kaldırılması meselesidir. Bu mesele bugün bile Türk Siyaseti üzerinde etkisini sürdürmekte, bilir bilmez bu milleti iki taraf haline getirmektedir. İşin daha da vahim olan yanı, bu milletin bir kısım insanının nedenini niçinini bilmeden, kendilerini "cumhuriyet düşmanı ve saltanat taraftarı" olarak görmesidir. Oysa, yukarda bahsettiğim saikle geçen gün okuduğum merhum Mahir İz tarafından kaleme alınmış hâtıra kitabında, bu konuda bakın merhum İz neler söylüyor:
"Meşrutiyet inkılâbında gördük ki, devletin başı olan pâdişahın otoritesi, Cağaloğlu'ndaki İttihat Terakkî Fırkası Merkez-i Umumisî olan, Şerefefendi sokağında oniki kişinin; ve onların da en kuvvetlileri bulunan Enver, Tal'ât ve Cemal paşaların eline geçmişti. Yâni, milletin istikbâli, altı asırlık bir saltanat ve kudretli bir elden çıkmış, bir partinin mes'uliyetsiz şahıslarının eline geçmişti. Bunlar hesaplarını birbirlerine vermekle mükelleftiler.(s.123)(..)
Refik Halid Bey'in bir yazısında dediği gibi, on sene sürdükleri keyfî saltanat sonunda haritada çarşaf kadar bulunan Devlet-i Aliyye'yi çevre (mendil) kadar küçülttüler ve kaçıp gittiler. İşte bu ocak, Osmanlı Devleti'nin a'sâr-dîde (asırlar görmüş) kazanı devrildikten sonra milletin içini yakarak söndü.(s.124)
Geri kalan (bakiyye'tüs-süyûf); kendilerini, teşkilâtı ve kaçanları kurtarmak için İstiklâl Mücâdelesinde Mustafa Kemal Paşa'nın etrafında toplandı. Fakat Paşa, onlardan, daha yüzbaşılığında fikren ayrılmıştı. Yurtta kurdukları teşkilât dolayısıyle onları himâye etmek istedi. Fakat onlar, eski akıntılarına ve yeminlerine bağlılıkları sebebiyle, bu himâyeye teşekkür etmek şöyle dursun, eski kuvvet ve şevketlerine hasret çekerek küfrân-ı nimette bulundular.(s.125)(..)
Bunların tahammül edemedikleri şey, on yıl keyfe mâ-yeşâ ellerinde tuttukları millet idâresinin, artık Türkiye Büüyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa'nın eline geçmesi idi.(..)
İttihatçıların kötü idaresini tarih tespit etmiş bitmişti. Onlar önce "saltanat ve Hilâfet" makamlarının kuvvet ve kudretini sıfıra indirmişlerdi. Hükümdar, "tavâif-i mülûk halîfeleri"(*) derekesine düşmüştü; bunu kendileri yapmıştı. Şimdi, sözde bu kuvveti Mustafa Kemal Paşa aleyhine kullanmak istiyorlardı. Hilâfet ve saltanat taraftarı kesilmişler idi. Mustafa Kemal Paşa işte esasen ittihatçılar tarafından bilkuvve kaldırılan bu makamları heyûlâ olmaktan çıkarıp, bilfiil kaldırdı. Eğer bu istenmeyen bir şey idiyse, niçin kendileri o makamları zaafa düşürmüşlerdi?(s.126)(..)
Saltanat ve hilâfet taraftarları, bu mühim inkılâbı Mustafa Kemal Paşa'nın yaptığını sanırlar. Tarih de böyle söyleyecektir; çünki hâdisat o sûretle cereyan etmiştir. İttihatçılar zamanında görünüşte her ne kadar Pâdişah yerli yerinde oturuyor, selâmlık resmi yapıyor, herşey irade-i seniyyeye iktiran ediyor idiyse de, hakikat-i hâlde saray ve teşkilâtı bir kukla hâline gelmişti. Ricâlü'l-gayb denen Şeref Efendi sokağındaki İttihat ve Terâkki Fırkası'nın Merkez-i Umûmisi fiilen devlete hâkim idi. Kara Kemal Bey gibi büyük komiteci olanlar işbaşında görünmek istemiyorlar, fakat nüfuzları devlet ricâline hükmediyordu. İşte İttihat ve Terâkki Cemiyeti'nin sıfıra indirdiği Salatanat ve Hilâfet kudretini, Mustafa Kemal Paşa bütün bütün kaldırdı.(s.127)
* * *
İşte böyle!
Bugün Atatürk'e hem bu sebepten düşman kesilip onu İttihatçı ilân edenler, ittihatçıların bu son iktidarı ele geçirme hamlesine malzeme yaptıkları "saltanat ve hilâfet" zokasını afiyetle yuttuklarının farkına bile varmadan bu husumetlerinin ateşi ile kavrulup duruyorlar...
---------------------------------------------
(*) "Tavâif-i mülûk halîfeleri": Abbasi Devletinin parçalanması ile meydana gelen küçük devletlerin halifeleri
Merhum Mahir İz Bey (1895-1974), babasının "Kadı" olarak muhtelif yerlere tayini ve aile efrâdını beraberinde götürmesi sebebiyle çocukluk çağında Midilli, Balıkesir, Isparta ve Medine-i Münevver'de bulunmuştur. Gençlik yılları İstanbul ve Ankara'da geçmiştir. Millî Mücadele senelerinde Ankara Sultânisî'nde genç yaşında muallimlik yaparken, Büyük Millet Meclisi'nin Zabıt Kalemi'nde vazife görmüş; Millî Mücadelenin gerçek tarihini hem yaşamış, hem de-Meclis'in alenî ve gizli celse zabıtlarını tutmak suretiyle-yazmıştır. Bu sebeple İttihat ve Terakkî devri, Millî Mücadele ve Cumhuriyet devrine âit yaşanılmış, bâkir hâtıralara sâhiptir.
Yorum Gönder